Władze Quebecu zamierzają zmusić mieszkańców do mówienia po francusku?

Rząd Quebecu przedstawił ambitną reformę ustawy językowej. Jego celem jest promowanie używania języka francuskiego w prowincji.

Bill 96 — Act on French, the official and accepted language of Quebec — został wprowadzony do Zgromadzenia Narodowego 13 maja. Simon Jolin-Barrett, który go przedstawił, nazwał ustawę "długo oczekiwaną" i zauważył, że potwierdza ona status języka francuskiego jako jedynego języka urzędowego w Quebecu.

"Francuski jest duszą naszego narodu, a kiedy się rozwija, cały Quebec staje się silniejszy" — mówi Jolene-Barrett.

Projekt ustawy został przyjęty z wielkim aplauzem. Jeśli zostanie przyjęty, utworzy między innymi Ministerstwo Języka Francuskiego, a Zgromadzenie Narodowe wybierze upoważnionego ministra.

Projekt ustawy 96 ma na celu wprowadzenie w życie Karty Języka Francuskiego (Ustawa 101), która na przykład wymaga, aby dzieci imigrantów uczęszczały do szkół francuskojęzycznych. 100-stronicowy projekt ustawy zawiera ponad 200 artykułów, które dotyczą używania języka francuskiego w miejscu pracy, rozszerzają dostęp do kursów językowych i zaostrzają proces zapisywania się do anglojęzycznych szkół wyższych. Jolene-Barrett wprowadziła również termin "Quebecois who express themselves in English" dla anglojęzycznych mieszkańców prowincji. Projekt ustawy proponuje również zmianę konstytucji kanadyjskiej, szczególnie w celu włączenia klauzuli potwierdzającej prawo Quebecu do posługiwania się językiem francuskim.

Prasa określiła projekt jako "radykalny" i "najsurowszą ustawę językową od czasu wprowadzenia ustawy 101 w 1977 roku". Z kolei władze Quebecu nazwały wymogi wymienione w projekcie ustawy "absolutnym minimum". Paul Saint-Pierre Plamondon, lider Parti Québécois, uznał ją nawet za niewystarczającą. Ze swej strony premier prowincji, Francois Legault, podkreślił, że ustawa 96 nie narusza praw osób anglojęzycznych.

"Nie mamy nic przeciwko anglojęzycznym mieszkańcom Quebecu — chronimy frankofonów" — powiedział. — Wszystkie prawa osób posługujących się językiem angielskim zostaną zachowane, nadal będą mieli prawo do korzystania z edukacji, opieki zdrowotnej i innych usług."

Zmiany, które wejdą w życie, jeśli ustawa 96 zostanie przyjęta

Małe i średnie przedsiębiorstwa (25 do 49 pracowników):

• faktury i inne "publikacje handlowe" muszą być w języku francuskim;
• Obsługa klienta musi być prowadzona w języku francuskim;
• oznakowanie musi być "wyraźnie dominujące" w języku francuskim;
• zabronione jest wymaganie dwujęzyczności przy zatrudnianiu pracownika (chyba, że jest to wymóg związany z konkretnym stanowiskiem pracy);
• klient może złożyć skargę do firmy, jeśli nie był w stanie otrzymać usług w języku francuskim;
• pracownicy mogą złożyć skargę na pracodawcę, jeśli ten nie przestrzega ustawy językowej;
• w przypadku naruszeń, firma może zostać pozbawiona licencji;
• Firmy będą miały 3 lata na dostosowanie się do nowych zasad.

Miasta dwujęzyczne:

• Gminy z mniej niż 50% anglojęzycznych mieszkańców straciłyby status dwujęzycznych (ale mogłyby go zachować, gdyby się na to zdecydowały).

Colleges (CEGEPs):

• standardowym językiem wykładowym powinien być język francuski;
• kontyngent dla studentów z kolegiów anglojęzycznych — nie więcej niż 17,5% ogólnej liczby miejsc we wszystkich kolegiach (pierwszeństwo będą miały osoby, które wychowały się w rodzinie anglojęzycznej);
• W przyszłości planowane jest obniżenie kwoty do 8,7%;
• Uczelnie frankofońskie zezwalają na nauczanie w języku angielskim 2% swojego programu nauczania;
• wszyscy studenci muszą zdać egzamin z języka francuskiego, aby ukończyć szkołę (z wyjątkiem tych, którzy uczęszczali do anglojęzycznej szkoły podstawowej i średniej oraz studiowali w anglojęzycznym programie studiów).

Usługi publiczne:

• Język francuski powinien być standardem komunikacji pisemnej i ustnej wśród pracowników administracji;
• Agencje rządowe powinny informować o liczbie stanowisk, dla których wymagany jest inny język;
• sędziowie będą zwolnieni z obowiązku dwujęzyczności.

Imigranci:

• Rząd podejmie środki mające na celu zachęcanie do używania języka francuskiego;
• Istnieją plany zwiększenia możliwości nauki języka francuskiego dla imigrantów;
• Minister pełnomocny ds. języka francuskiego będzie odpowiedzialny za monitorowanie znajomości, nauki i używania języka francuskiego przez imigrantów;
• komunikacja między przedstawicielami prowincji a imigrantami musi odbywać się w języku francuskim po 6 miesiącach od przybycia imigrantów do Quebecu.

Jesienią rząd Quebecu chce zorganizować dodatkowe spotkania w sprawie ustawy 96. Możliwe, że jego zawartość będzie się jeszcze zmieniać.

Przyczyny wprowadzenia projektu ustawy 96

Rząd Quebecu jest zaniepokojony spadkiem popularności języka francuskiego w prowincji. Badanie z 2018 roku wykazało, że odsetek mieszkańców Quebecu, którzy mówią w domu po francusku, spadnie z 82% w 2011 roku do 75% do 2036 roku. Inne badanie, również zakończone w 2018 r., wykazało, że jedna czwarta ankietowanych pracowników z Montrealu używa w pracy w równym stopniu języka angielskiego i francuskiego, a tylko 18,7% używa wyłącznie języka francuskiego.